Có nhiều trẻ đã đến tuổi tập nói nhưng rất ít nói, có trẻ cả ngày chỉ nói được vài từ khiến cha mẹ rất lo lắng. Nhiều bậc cha mẹ cho rằng con mình dường như cái gì cũng biết nhưng lại không chịu nói. Nhưng cũng có những trẻ chậm phát triển ngôn ngữ hoặc có vấn đề về phát triển ngôn ngữ nên bị hiểu nhầm là lười nói. Rồi nguyên nhân vì sao trẻ lười nói, có cách nào giải quyết không, trẻ lười nói phải làm sao… Đây đều là những vấn đề đòi hỏi cha mẹ phải tìm hiểu để có cách can thiệp phù hợp.
Mục Lục Bài Viết
Những kỹ năng ngôn ngữ ảnh hưởng đến việc học nói của trẻ
Trước tiên, chúng ta cần biết những kỹ năng nền tảng mà bé phải học và đạt được trước khi tập nói.
Chú ý và lắng nghe
Cơ sở của sự phát triển ngôn ngữ là sự chú ý và lắng nghe. Trong quá trình phát triển điển hình, trẻ sơ sinh là những người quan sát sắc sảo về thế giới xung quanh. Em bé học bằng cách quan sát mọi người và nghe âm thanh trong môi trường xung quanh. Khi được 6 tháng, bé sẽ quay đầu về hướng phát ra âm thanh, nhìn vào mặt bạn khi nói và bắt đầu bắt chước giọng nói của bạn.
Chơi và tương tác
Thông thường, khoảng 9 tháng, bé bắt đầu thích thú với những trò chơi như ú òa và cù lét. Những kiểu chơi này tốt cho sự phát triển xã hội của bé vì bé học cách nhìn và quan sát bạn, đồng thời bé học cách tương tác với nhau, điều cần thiết để giao tiếp với người khác. Bé cũng học bằng cách chơi với đồ chơi và khám phá các đồ vật xung quanh.
Hiểu ý nghĩa của các từ
Việc nhìn, nghe và tương tác bắt đầu phát huy tác dụng khi bé bắt đầu hiểu nghĩa của từ. Bé cần nghe các từ nhiều lần và ghép chúng với các đồ vật hoặc hành động tương ứng để hiểu và nói.
Vì vậy, bạn nên kiểm tra xem con mình có thiếu những kỹ năng này hay không, vì chúng ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng học nói của trẻ. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa bé đi khám càng sớm càng tốt.
Nguyên nhân bé lười tập nói
Nếu trẻ đã có các kỹ năng cơ bản trên và khám sức khỏe bình thường nhưng trẻ chỉ lười nói thì có thể do các nguyên nhân sau:
Thiếu hứng thú trong cuộc trò chuyện. Trong nhiều trường hợp, trẻ không thích nói hoặc chưa có nhu cầu nói. Nếu một đứa trẻ có thể giao tiếp tốt bằng cử chỉ, cử chỉ của tay, lắc đầu hoặc chỉ tay, thì có lẽ trẻ sẽ không cần nỗ lực nhiều khi nói. Trẻ nhỏ nói muộn hơn anh chị của chúng cũng là điều bình thường. Bé sẽ không cảm thấy cần phải nói khi có anh chị em luôn ở bên và ngay lập tức hiểu được bé đang ra hiệu và phản ứng với bé như thế nào.
Ngoài ra, học nói là một quá trình phức tạp và nói là một kỹ năng mới mà trẻ đang học, và một số trẻ học kỹ năng này chậm hơn những trẻ khác. Con bạn không hẳn là quá lười nói, nó chỉ cần thêm thời gian mà thôi. Vì vậy, hãy kiên nhẫn với con và tham khảo ngay những cách sau đây để giúp con nói tốt hơn.
Trẻ lười nói phải làm sao? 5+ cách sau có thể hữu ích với trẻ
Nhiều cha mẹ lo lắng trẻ lười nói phải làm sao, thì đây là những cách cha mẹ có thể áp dụng để dạy bé tập nói tại nhà:
Đọc sách cùng nhau
Trẻ lười nói phải làm sao? Hãy đọc sách cùng con. Hoạt động này rất tốt cho bé, bất kể bé ở độ tuổi nào và bé có khiếm khuyết hay không.
Ở thời điểm này, mục tiêu không nên là đọc hết nội dung, mà là thu hút sự quan tâm của bé và khuyến khích bé trao đổi về những gì bé đang xem. Khi bé chỉ vào những thứ khác nhau trên trang sách, hãy gọi tên thứ bé đang thấy, như là “Quả bóng, con đã tìm thấy quả bóng” hoặc “Con bò, ụm bò”. Cha mẹ cũng đừng bắt trẻ đọc những gì trẻ không muốn.
Hát cho bé nghe
Những bài hát kích hoạt trí nhớ và kết nối cảm xúc. Phát video các bài hát thiếu nhi cho bé thì rất tốt, nhưng còn tốt hơn nữa nếu bạn thực sự có thể hát cho bé nghe. Có nhiều khả năng bé ghi nhớ các bài hát tốt hơn khi nghe bạn hát trực tiếp. Một số bé lười nói nhưng có thể ngân nga theo điệu bài hát.
Kể lại những gì bạn đang làm
Nói với bé những gì bạn đang làm, chẳng hạn như “Bố đang nấu ăn” hoặc “Bố đang ăn một quả táo, nó mọng nước và ngon”.
Bạn cũng phải mô tả những gì con bạn đang làm, chẳng hạn như “Ồ, con bị ngã” hoặc “Con đang tắm và nước chảy qua.”
Điều này nên đến một cách tự nhiên, không gượng ép. Bạn không cần phải nói cả ngày về những gì bạn đang làm hoặc làm gián đoạn trò chơi của bé để thu hút sự chú ý của bé. Điều này chỉ để cho bé tiếp xúc với nhiều từ hơn và gọi tên các đồ vật và hoạt động hàng ngày xung quanh bé. Nếu con bạn đang bận tâm với một món đồ chơi, hãy để bé tiếp tục chơi và cùng trò chuyện về món đồ đó.
Trẻ lười nói phải làm sao? Chọn một “từ của ngày”
Cha mẹ có thể chọn một từ và lặp lại nó thường xuyên trong ngày, tất nhiên là trong ngữ cảnh phù hợp. Tốt nhất nên chọn những từ ngắn và dễ nghe hoặc tên của những người trong nhà. Đối với trẻ 2 tuổi lười nói, hãy lặp lại các từ một vài lần và đảm bảo giao tiếp bằng mắt với trẻ khi bạn nói.
Tăng cường vốn từ vựng của con bạn bằng cách khuyến khích chúng nói. Ví dụ, khi chơi với một quả bóng, nếu con bạn ra hiệu rằng bé muốn lấy lại quả bóng, hãy giả vờ như bạn không biết bé muốn gì. Đôi khi điều này nhắc bé nói chuyện. Nếu anh ấy cảm thấy thất vọng sau một phút, hãy tiếp tục chơi với anh ấy.
Cho trẻ các lựa chọn và tránh các câu hỏi “có” hoặc “không”
Nhiều người lười nói rất giỏi lắc đầu “không” hoặc gật đầu “có”, và họ cũng thấy như vậy là đủ đáp ứng nhu cầu của mình.
Tuy nhiên, nếu chỉ dùng câu hỏi đóng thì trẻ sẽ lười nói, vậy trẻ lười nói phải làm sao? Cha mẹ nên đặt câu hỏi lựa chọn kép thay vì câu hỏi đóng. Ví dụ, nếu bạn hỏi anh ấy muốn chơi với gấu hay chó, ít nhất anh ấy sẽ nói phụ âm đầu tiên và nguyên âm mà anh ấy thích.
Hy vọng rằng với những cách trên, cha mẹ có thể trả lời được câu hỏi về việc trẻ lười nói phải làm sao. Với sự kiên nhẫn và khuyến khích của bố mẹ, đa phần các bé sẽ học nói và bắt kịp với các bạn cùng trang lứa. Còn nếu đến 18 tháng tuổi mà con vẫn chưa nói được từ nào, có thể con đang bị chậm nói, cha mẹ hãy đưa con đi kiểm tra ngay để có kế hoạch điều trị hiệu quả nhất.