Ít cười, ít bắt chước, ít chịu tương tác với cha mẹ là một trong những dấu hiệu của trẻ sơ sinh bị tự kỷ, tuy nhiên thường cũng khá mơ hồ và khó nhận biết. Phụ huynh khi nhận thấy con có những biểu hiện bất thường trong việc tương tác hay biểu cảm cần đưa con đến các cơ sở chuyên về tự kỷ để thăm khám có những chẩn đoán chính xác nhất.
Mục Lục Bài Viết
Trẻ sơ sinh có bị tự kỷ hay không?
Tự kỷ, có tên khoa học là Autism Spectrum Disorder (ASD), là một rối loạn bẩm sinh được đặc trưng bởi những khiếm khuyết nghiêm trọng trong giao tiếp xã hội, lời nói và hành vi. Hội chứng ảnh hưởng nhiều mặt nên được xếp vào nhóm rối loạn phát triển lan tỏa (tức là hiện diện rộng rãi trong các hoạt động sống, thậm chí cả hoạt động tinh thần).
Trẻ sơ sinh có bị tự kỷ hay không thì câu trả lời là có, bởi đây là bệnh bẩm sinh có liên quan nhiều đến gen. Các yếu tố môi trường bên ngoài sau khi trẻ chào đời ít liên quan đến căn nguyên của hội chứng này, thậm chí nếu có thì sẽ làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Điều này có nghĩa là trẻ tự kỷ bẩm sinh đã mắc chứng rối loạn này, hay chính xác hơn là bẩm sinh.
Theo các chuyên gia, các biểu hiện của trẻ tự kỷ thường xuất hiện khi trẻ được 12-18 tháng tuổi và cha mẹ có thể nhận thấy rõ những bất thường này từ con mình. Ngoài ra, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), trẻ sơ sinh có thể biểu hiện các triệu chứng tự kỷ ngay từ 9 tháng tuổi và Tổ chức Khoa học Tự kỷ đã chỉ ra rằng các dấu hiệu bắt đầu xuất hiện khi trẻ 2 tuổi dưới 1 tháng tuổi.
Trẻ tự kỷ nếu được phát hiện và can thiệp sớm sẽ mang lại nhiều tiên lượng cho cuộc sống và tương lai của trẻ. Qua quá trình can thiệp phát hiện và điều trị sớm, nhiều cha mẹ đã giúp con hòa nhập hoàn toàn với cuộc sống bình thường, được đi học, lao động như bạn bè đồng trang lứa, trở thành người có ích cho xã hội.
Trên thực tế, 1-3 tuổi là giai đoạn dễ phát hiện bệnh tự kỷ nhất, bởi các triệu chứng sẽ xuất hiện đầy đủ trước 5 tuổi. Tuy nhiên, cũng có nhiều bậc cha mẹ chưa quan tâm đúng mức đến con cái hoặc chủ quan, đến năm 10 tuổi mới phát hiện con mình mắc chứng tự kỷ. Lúc này chữa trị cho trẻ đã là quá muộn, mọi biện pháp chỉ có thể giúp trẻ nâng cao nhận thức và cải thiện các mối quan hệ xã hội.
Nói chung, câu trả lời cho câu hỏi trẻ có bị tự kỷ hay không là có. Mỗi bậc cha mẹ nên có đủ hiểu biết về hội chứng này để phát hiện sớm những biểu hiện bất thường của trẻ và có biện pháp can thiệp kịp thời nhất.
5+ Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tự kỷ ba mẹ nên biết
Một trong những vấn đề khiến việc can thiệp cho trẻ tự kỷ hiện nay gặp nhiều khó khăn chính là phụ huynh thường phát hiện bệnh rất muộn. Ở giai đoạn sơ sinh các triệu chứng có thể chưa quá rõ ràng nhưng trong giai đoạn 12 tháng tuổi trở lên thì các dấu hiệu đã rõ rệt hơn rất nhiều. Tuy nhiên vì chủ quan cũng như không đủ kiến thức nên nhiều phụ huynh chỉ cho rằng con chậm chạp, nhút nhát chứ ít cho rằng con mắc chứng tự kỷ.
Như đã nói, thực tế các dấu hiệu trẻ sơ sinh tự kỷ ở giai đoạn dưới 12 tháng tuổi thường chưa quá rõ ràng, tuy nhiên phụ huynh có thể chú ý nếu con có các biểu hiện sau đây
Biểu cảm hạn chế, không biết bắt chước
Theo các chuyên gia, trẻ 4 tháng tuổi thường đã biết thể hiện cảm xúc bằng cách khóc hoặc cười khi bị bố mẹ trêu chọc. Bé trên 6 tháng tuổi có thể hiểu và phản ứng với giọng điệu và biểu hiện của cha mẹ khi trêu chọc hoặc la rầy bé. Ví dụ, khi cha mẹ cau mày và nói to, trẻ hiểu rằng cha mẹ không hài lòng và mắng mỏ mình, và trẻ sẽ thể hiện điều đó bằng cách khóc.
Tương tự như vậy, những đứa trẻ tiếp xúc với cha mẹ hàng ngày có thể dần dần học cách bắt chước biểu cảm của cha mẹ, thậm chí một số trẻ còn hiểu được những câu chuyện cười, đùa cợt. Nếu trẻ 9 tháng tuổi chưa có những biểu hiện này và chưa nhận biết được những biểu hiện trên khuôn mặt thì cha mẹ cần chú ý nhiều hơn. Em bé mắc chứng tự kỷ cũng có thể phản ứng không phù hợp với môi trường xung quanh.
Trẻ sơ sinh bị tự kỷ thường ít cười hoặc không cười
Trẻ sơ sinh biết cười đúng cách trong tháng đầu tiên, nhưng trong hai tháng đầu, tiếng cười thường đến một cách tự nhiên. Hai tháng sau, con biết cười qua các tình huống bên ngoài, như thấy bố mẹ cười, thấy ông bà làm con vui, con sẽ cười và rất thích thú. Khi được 6 tháng, bé có thể cười thành tiếng, ví dụ như khi trêu chọc bố mẹ.
Tuy nhiên, trong nhóm trẻ tự kỷ, trẻ thường ít cười hoặc cười nhiều trong những tình huống không phù hợp. Ngay cả khi anh ấy nhìn thấy cha mẹ mình, ngay cả khi anh ấy rất thích cha mẹ mình, anh ấy sẽ không cười. Cha mẹ khi thấy trẻ có những dấu hiệu tự kỷ này cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra.
Thiếu sự giao tiếp bằng mắt
Một biểu hiện cũng có thể thấy rõ ở trẻ tự kỷ, kể cả trẻ sơ sinh, đó là thiếu giao tiếp bằng mắt. Ví dụ, khi cha mẹ đang nghe điện thoại hoặc chỉ vào thứ gì đó mà trẻ sẽ nhìn vào, đây là một tương tác bình thường. Từ 9 tháng tuổi, trẻ có thể giao tiếp bằng mắt rất rõ ràng nhưng trẻ tự kỷ không thể hiểu được tín hiệu này nên thường từ chối.
Mặt khác, trẻ mắc chứng tự kỷ thường có đôi mắt đờ đẫn, đờ đẫn, không thể hiện được sự tò mò của trẻ về các vấn đề trong cuộc sống. Trẻ lớn hơn cũng thường từ chối nhìn vào mắt mọi người, vì vậy chúng không hiểu cảm giác của mọi người.
Không phản ứng lại khi người khác gọi
Cha mẹ gọi tên chúng mỗi ngày và việc nghe thấy tên đó sẽ tạo ra phản ứng. Ví dụ, nếu cha mẹ gọi con hàng ngày là “cún”, bé sẽ thể hiện niềm vui, khóc hoặc cười khi nghe thấy tên đó. Điều này không xảy ra nếu em bé mắc chứng tự kỷ. Trẻ lớn hơn cũng phớt lờ khi tên của chúng được gọi hoặc khi ai đó hỏi tên của chúng là gì.
Biểu hiện này sẽ rõ ràng hơn khi bé trên 12 tháng tuổi, lúc này bé sẽ tập nói bập bẹ và phản ứng sẽ rõ ràng. Nếu cha mẹ gọi tên trẻ, thậm chí đứng trước mặt trẻ và gọi tên trẻ nhưng trẻ thường phớt lờ và chỉ làm một việc duy nhất là tập trung sự chú ý của trẻ thì cha mẹ cũng cần bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến trẻ. biểu cảm của trẻ.
Trẻ bị tự kỷ thường ít gây sự chú ý
Trẻ sơ sinh cũng có xu hướng thích cười hoặc khóc để thu hút sự chú ý của cha mẹ vì chúng cảm thấy rằng cha mẹ có mặt khi chúng khóc. Trẻ tự kỷ thường không có những triệu chứng này và ngay cả khi nằm một mình, trẻ cũng thường nằm im lặng mà không thu hút bất kỳ sự chú ý nào, kể cả khi không có cha mẹ ở bên.
Một số người thường cho rằng đó là do bé ngoan, nhưng họ không biết rằng đó là những hành vi bất thường của trẻ. Ở những nhóm trẻ lớn hơn, trẻ cũng có xu hướng chơi một mình hoặc chỉ với những người mà chúng cảm thấy thân thiết. Biểu hiện này là do trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc hình thành các mối quan hệ.
Tăng động quá mức hoặc quá nhạy cảm
Trong khi trẻ tự kỷ thường có xu hướng thích ở một mình và không thích được chú ý, thì trong một số trường hợp, trẻ cũng có thể trở nên hiếu động như quấy khóc không ngừng, lâu ngày không thể dỗ được. Đôi khi bé cũng trở nên khó ngủ và trằn trọc không rõ nguyên nhân khiến cha mẹ khó dỗ dành bé.
Một vấn đề phổ biến với trẻ tự kỷ, kể cả trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, là chúng khá nhạy cảm với âm thanh, mùi vị hoặc hình ảnh, điều này cũng có thể khiến trẻ giật mình và khóc. Hay chỉ cần một chút ánh sáng lọt vào phòng cũng có thể khiến trẻ không ngủ được, quấy khóc khiến cha mẹ không biết tại sao.
Trẻ chậm nói
Chậm nói cũng là một trong những triệu chứng dễ thấy của trẻ tự kỷ nhưng đôi khi vẫn bị nhầm lẫn với chứng chậm nói. Trên thực tế, tự kỷ và chậm phát triển ngôn ngữ có thể cùng tồn tại nhưng không phải trẻ chậm phát triển ngôn ngữ nào cũng mắc tự kỷ. Đồng thời, chậm nói dễ can thiệp hơn tự kỷ. Tuy nhiên, vẫn cần phải có một cuộc kiểm tra chuyên nghiệp để biết chính xác điều gì đang xảy ra với con bạn và có thể đưa ra phương pháp điều trị tốt nhất.
Thông thường khi được 3 tháng tuổi, bé đã có thể nắm bắt được những gì đang xảy ra xung quanh, ngôn ngữ của bố mẹ, thậm chí là nghe và “tìm” ra những câu chuyện vô cùng thú vị. Có một số nhóm trẻ bắt đầu học nói từ 6 tháng tuổi, 9 tháng tuổi có thể nói được từ đơn, 12 tháng tuổi có thể nói được 4-5 cụm từ. Một số trẻ có thể học chậm hơn (không liên quan đến bệnh), nhưng chúng có thể bập bẹ vài từ trong hầu hết năm đầu tiên.
Mặt khác, theo các chuyên gia, ngôn ngữ và giọng nói của trẻ cũng rất đặc biệt. Những âm thanh này có thể vô nghĩa như tiếng gõ cửa, tiếng nói, tiếng cười, nơi trẻ thể hiện bản thân mà không có ý định giao tiếp. Đứa trẻ sẽ không thể hiện những ngôn ngữ này nếu cha mẹ yêu cầu.
Vì vậy, nếu thấy trẻ chưa có dấu hiệu tập nói trong các giai đoạn trên, không tập nói theo yêu cầu của cha mẹ, không “kỳ vọng tập nói” thì đến 12 tháng trẻ sẽ không bập bẹ được. , và đến 16 tháng, chúng sẽ không thể nói được một từ nào. Trẻ em có nguy cơ mắc bệnh tự kỷ rất cao.
Chậm vận động, thiếu các điệu bộ cử chỉ
Dân gian có câu “3 tháng biết lẫy, bảy tháng biết bò, chín tháng lò dò biết đi” để diễn tả các giai đoạn vận động bình thường của một đứa trẻ. Cùng với tiến trình này thì con cũng bắt đầu có thể các điệu bộ cử chỉ ( dưới sự chỉ dạy của cha mẹ) như vỗ tay, vẫy tay tạm biệt để thể hiện cảm xúc mỗi khi vui mừng; đạp chân nếu người bế không phải người quen biết..
Với trẻ tự kỷ thì các triệu chứng này hầu như hoặc rất ít diễn ra hoặc diễn ra rất muộn, ngay cả khi cha mẹ đã hỗ trợ hướng dẫn con hằng ngày. Hoặc các hoạt động vận động, cử chỉ này của con diễn ra cũng rất chậm chạp, con thường ít phản ứng lại.
Dù vậy vẫn có một số trẻ có thể bỏ qua giai đoạn lẫy hoặc bò để tiến đến giai đoạn biết đi luôn, vì thế nên không phải cứ trẻ sơ sinh chậm vận động là bị tự kỷ nên phụ huynh cũng cần chú ý.
Làm thế nào nếu trẻ sơ sinh bị tự kỷ?
Nếu phát hiện bé có dấu hiệu của bệnh tự kỷ, tốt nhất cha mẹ nên theo dõi thêm các triệu chứng xem bé có đầy đủ các đặc điểm hay không, sau đó đưa bé đến trung tâm chuyên khám và can thiệp tự kỷ để có kết quả chính xác nhất. chẩn đoán.
Chẩn đoán bệnh tự kỷ chính xác nhất có thể được thực hiện trong khoảng 12 tháng sau khi các triệu chứng của con bạn bắt đầu trở nên rõ ràng và trước giai đoạn này, chẩn đoán này thường không chắc chắn. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm và can thiệp sớm các biểu hiện bất thường của trẻ hoàn toàn có thể làm giảm các triệu chứng và giúp trẻ có cuộc sống bình thường như các bạn cùng trang lứa.
Tất nhiên, tự kỷ là một hội chứng bẩm sinh không thể chữa được mà các triệu chứng sẽ theo đứa trẻ suốt đời. Can thiệp sớm hoàn toàn có thể giúp trẻ tự kỷ dần thành thạo các kỹ năng xã hội, học cách giao tiếp, tự lập, trở thành người có ích trong xã hội mà không cần dựa dẫm vào gia đình. .
Điều cha mẹ cần làm nhất là dành nhiều thời gian trò chuyện, giao tiếp với con, tạo môi trường sống phù hợp, từng bước nâng cao kỹ năng sống. Việc tuân thủ giáo dục và chăm sóc của cha mẹ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm các dấu hiệu tự kỷ ở trẻ nhỏ. Dạy trẻ tại nhà theo chương trình cá nhân hóa, kích thích sự phát triển về thị giác, ngôn ngữ, hành vi, cấu trúc và kỳ vọng, giúp trẻ có đầy đủ khả năng sống, học tập và phát triển như trẻ em bình thường.
Ngoài ra, để hỗ trợ con tốt hơn, cha mẹ cũng nên tham gia các lớp học dành cho cha mẹ có con tự kỷ để hiểu rõ hơn về hội chứng và cách hỗ trợ con tốt nhất. Ngày nay, các chương trình giáo dục này cũng đang ngày càng phổ biến, mang lại nhiều kiến thức quan trọng cho quá trình nuôi dạy và giáo dục trẻ tự kỷ tại nhà của cha mẹ.
Khi trẻ lớn hơn, cha mẹ nên đưa trẻ đến trung tâm can thiệp và giáo dục trẻ tự kỷ chuyên biệt để có hướng can thiệp phù hợp nhất. Nếu con có biểu hiện kích động, không chịu giao tiếp với bố mẹ, giao lưu với bạn bè thì cũng cần đưa trẻ đến trung tâm tâm lý để được hỗ trợ, tránh nguy cơ phát triển trầm cảm, rối loạn tâm thần.
Nếu trẻ tự kỷ được phát hiện và can thiệp sớm ở “độ tuổi vàng” thì trẻ sẽ hoàn toàn tự lập, hòa nhập với cuộc sống và trở thành người có ích cho xã hội. Cha mẹ nào cũng cần hiểu đầy đủ về các bệnh mà trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể gặp phải để phòng tránh ngay từ giai đoạn đầu của thai kỳ.