Toán Soroban là thuật ngữ đã có từ những năm 1600 nhưng đến nay vẫn có không ít ba mẹ thắc mắc toán Soroban là gì? Có nên cho trẻ học toán Soroban hay không? Hoặc học toán Soroban có khó không? Bài viết dưới đây sẽ là câu trả lời đầy đủ và chính xác nhất về bộ môn toán học nghe tưởng chừng như lạ mà quen này cho phụ huynh cũng như các em học sinh nắm rõ.
Mục Lục Bài Viết
Toán tư duy Soroban là gì?
Toán Soroban hay toán tư duy Soroban là một phương pháp giúp tính nhẩm cực kỳ nhanh bằng việc sử dụng chiếc bàn tính cổ có hạt để tưởng tượng phép tính, từ đó có thể nhẩm ra kết quả một cách siêu tốc.
Phương pháp tính toán này được biết đến nhiều nhờ hình ảnh chiếc bàn tính cổ Soroban có xuất xứ từ Trung Quốc, sau đó du nhập vào Nhật Bản từ những năm 1600. Được biết, đây là một trong những công cụ tính toán vô cùng phổ biến của các nước châu Á thời điểm đó.
Hiện nay, toán Soroban tính nhẩm bằng ngón tay và chiếc bàn tính cổ đã trở thành một phương pháp để rèn luyện trí não cho trẻ em và cả người lớn, rất phổ biến tại Nhật Bản và nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đặc biệt là còn có cả các giải thi đấu Soroban theo nhiều cấp độ diễn ra trong nước và cả quốc tế.
Cấu tạo bàn tính Soroban
Bàn tính Soroban bao gồm số nguyên lẻ trục, trong mỗi trục có hai loại hạt đó là:
- Hạt “trời”, được thiết kế ở dạng 1 hạt, mỗi hạt sẽ mang giá trị tương đương 5 (đơn vị), hạt này ở phía trên (ngăn trên).
- Hạt “đất”, được thiết kế ở dạng 4 hạt, mỗi hạt sẽ mang giá trị tương đương 1 (đơn vị), hạt này ở phía dưới (ngăn dưới).
Những hạt “trời” và hạt “đất” được cách biệt với nhau bằng một thanh ngang (hay còn gọi là thanh “xà giữa”).
Trục của bàn tính Soroban luôn được biểu thị là số lẻ và không nhỏ hơn 9. Bàn tính Soroban tiêu chuẩn thường gồm có 13 trục. Tuy nhiên, để nâng cao tính ứng dụng thì các bàn tính Soroban hiện đại hơn nay có số trục cao hơn lên đến 21, 23, 27, hay thậm chí là 31. Việc thiết kế nhiều trục hơn đơn giản là nó sẽ cho phép người dùng tính toán nhiều số lớn hơn. Bởi vì mỗi trục sẽ thể hiện một chữ số. Theo đó, khi có càng nhiều trục thì nó sẽ càng thể hiện được thêm số nhiều chữ số hơn.
Quy ước cơ bản trong bàn tính Soroban
Trước khi cho bé làm quen với toán Soroban, ba mẹ cần phải giới thiệu cho bé nắm được cách học toán Soroban trước với những thuật toán của nó. Quy ước quốc tế của toán Soroban như sau:
- Trục I làm hàng đơn vị.
- Những trục bên trái trục I tính lần lượt từ hàng chục trở lên.
- Những trục bên phải trục I chính là phần thập phân sau dấu phẩy (trừ trường hợp làm phép nhân hoặc chia)
- Một tính năng để phân biệt bàn tính Soroban với bàn tính Suanpan cổ của Trung Quốc là những chấm phân ở cụm 3 trục. Mỗi cụm 3 trục được gọi là “những trục cơ bản”. Cụm trục cơ bản có thể được quy ước để thể hiện những chữ số cuối cùng của phần số nguyên. Trong khi bàn tính Suanpan của Trung Quốc thường không có chức năng này.
Phương pháp học toán tư duy Soroban
Bé học toán Soroban sẽ dễ hơn nếu như nắm được quy tắc sau:
- Để biểu thị số 0, bé di chuyển hạt 5 lên phía trên và 4 hạt 1 xuống dưới.
- Để biểu thị số từ 1 đến 4, bé lần lượt di chuyển từ 1 đến 4 hạt 1 lên trên.
- Để diễn tả số 5, dồn 4 hạt 1 xuống dưới và đẩy hạt 5 xuống dưới.
- Để biểu thị số lớn hơn 5, bé giữ hạt 5 phía dưới và đẩy lần lượt từng hạt 1 lên.
Cho bé học toán Soroban có tốt không?
Không phải tự nhiên mà toán học Soroban và các phương pháp dạy toán Soroban trở thành một biểu tượng làm nên “thương hiệu” của người Nhật. Nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại chứng minh được rằng, khi cho trẻ tiếp xúc và học toán tư duy Soroban sẽ có kích thích phát triển cho não bộ, ở cả 2 bán cầu não trái và não phải. Lý do là vì khi học toán Soroban, bé vừa phải tưởng tượng ra hình ảnh bàn tính, tay vừa phải thực hiện các phép tính. Trong đó, việc tưởng tượng do bán cầu não phải đảm nhiệm chính, còn lại phần tư duy tính toán logic lại là nhiệm vụ của bán cầu não trái. Không chỉ phát triển về não bộ, ba mẹ hướng dẫn học toán Soroban cho con còn giúp bé:
- Phản ứng nhanh nhạy với con số: phương pháp học toán tư duy Soroban này sẽ giúp bé nhạy hơn với những con số và phép tính từ đơn giản đến phức tạp.
- Nâng cao khả năng tưởng tượng và quan sát: khi tính toán bé cần tưởng tượng ra các hạt trên bàn tính và phép tính, từ đó tăng hoạt động của bán cầu não phải.
- Tăng khả năng tập trung: việc tính nhẩm chính xác khi học toán Soroban bằng tay đòi hỏi bé phải kết hợp cùng lúc nhiều thao tác, nên cần sự tập trung tối đa cho bé.
- Tăng khả năng ghi nhớ: phương pháp học toán Soroban khá phức tạp vì có không ít quy ước, điều này giúp bé tập luyện khả năng ghi nhớ được tốt hơn.
- Cân bằng não bộ: trong lúc học toán thông minh Soroban, bé được phát triển đồng thời cả hai bán cầu não phải và trái
- Tăng tốc độ tính nhẩm: học Soroban và thường xuyên không chỉ rèn luyện môn toán cho bé tốt hơn mà còn giúp bé tính toán nhanh hơn so những bé cùng trang lứa hoặc so với phương pháp đặt tính truyền thống.
- Làm toán chính xác hơn: khi bé thực hiện tính toán đến các chuỗi số phức tạp và khó nhớ thì toán Soroban sẽ “biến” các phép tính cơ bản như cộng trừ nhân chia trở nên đơn giản hơn bao giờ hết.
Như vậy, Soroban là một phương pháp toán học tư duy thông minh mang lại rất nhiều lợi ích trong việc phát triển trí não cho bé, hỗ trợ trẻ nhỏ học toán tốt hơn và phát triển nhiều khả năng cho con. Tuy toán Soroban là phương pháp tính nhẩm cổ xưa song có tính ứng dụng rất cao, cho phép các con tính toán với tốc độ và kết quả chuẩn xác. Do đó, không chỉ người Nhật mà rất nhiều nơi trên thế giới ưa chuộng rèn luyện não bộ nhờ phương pháp toán Soroban. Cũng vì vậy mà trong thời đại số hiện nay, tuy đã có máy tính bỏ túi hiện đại nhưng Soroban vẫn rất được yêu thích, dần phổ biến và lan rộng trên khắp 5 Châu.
Bé ở độ tuổi nào thì có thể bắt đầu học toán Soroban?
Nếu ba mẹ đang có ý định cho bé học toán Soroban tại nhà thì có thể bắt đầu ngay khi bé 4 tuổi. Khuyến khích học nhất là các bé từ 5 tuổi trở lên hoặc bé nào đã biết mặt số đều có thể bắt đầu làm quen với Soroban. Đặc biệt, nếu bé nhà bạn đã học Fingermath và thông thạo chữ số thì khi học Soroban sẽ hiệu quả và tiết kiệm thời gian hơn rất nhiều.
Có một số ý kiến cho rằng giới hạn tuổi của Soroban thường là 12 nhưng nếu bé nào có niềm yêu thích đặc biệt hoặc tiếp thu chậm hơn một chút thì vẫn có thể học tới khi nào thành thạo, thậm chí ba mẹ cũng có thể học cùng bé. Tuỳ theo mức độ phát triển trí não của con mà ba mẹ điều chỉnh thời gian học cho phù hợp. Tuy nhiên, ba mẹ cũng cần lưu ý nếu cho trẻ tiếp xúc với toán học từ quá sớm cũng sẽ dễ khiến não bộ bé mệt mỏi. Bên cạnh đó, phụ huynh cũng không nên ép buộc trẻ phải luyện toán Soroban quá nhiều, nhất là khi trẻ có dấu hiệu “quá tải” dễ gây ra tác dụng ngược khiến con sợ hãi môn toán.
Hướng dẫn học toán Soroban cho bé đúng cách tại nhà
Dưới đây là một số hướng dẫn học toán Soroban mà ba mẹ có thể áp dụng tại nhà để dạy bé:
Phương pháp dạy toán Soroban cho bé lớp 2
Trong chương trình toán lớp 2, bé chỉ mới tập tành tính toán trong phạm vi 100. Đây là điều kiện tốt nhất để con học và phát huy những lợi thế của toán Soroban. Ba mẹ chú ý khi hướng dẫn con học Soroban để bé tự tính nhẩm và không học vẹt, không đếm bằng que tính mà phải tự nhẩm được trong đầu kết quả chính xác thì mới hiệu quả.
Phương pháp dạy toán Soroban cho bé lớp 3
Trong chương trình toán lớp 3, bé phải học cách đếm, cách đọc và viết các số có 4, 5 chữ số (lên đến 10.000 – 1.000.000); thực hiện các phép tính và so sánh kết quả; bài toán có lời văn (toán đố); làm quen với các số liệu thống kê, học cách thành lập bảng thống kê,…
Đối với chương trình học như vậy thì phương pháp học toán Soroban có thể giúp bé tính nhẩm các kết quả, sau đó đối chiếu kết quả với cách tính truyền thống (đặt tính rồi tính) xem đã đúng hay chưa. Còn đối với bài toán có lời văn, bé cũng tiết kiệm được thời gian giải đáp số.
Phương pháp dạy toán Soroban cho bé lớp 4
Với chương trình toán lớp 4, các bé phải hiểu và ghi nhớ nội dung gồm: ký hiệu, công thức, cách thực hiện hoặc ý nghĩa của những công thức đó như: phép cộng, trừ, nhân, chia, bảng cửu chương,… Theo đó, kiến thức đầy đủ và chuẩn xác chính là bước đệm để bé học lên các bậc cao hơn mà không bị mất gốc.
Mỗi dạng bài toán thường sẽ có một phương pháp giải riêng biệt. Lúc này, phạm vi tính toán đã vượt xa nên phương pháp học toán Soroban sẽ hỗ trợ các con làm những phép toán đơn giản về cộng trừ. Còn đối với những phép toán nhân chia, ba mẹ nên hướng dẫn, kèm cặp để bé thuộc bảng cửu chương, sau đó mới đặt tính rồi tính.
Phương pháp dạy toán Soroban cho bé lớp 5
Khi con bắt đầu lên lớp 5, ba mẹ nào cũng sẽ lo lắng về việc học của con, nhất là môn Toán vì giai đoạn này chính là thời điểm quan trọng để con kết thúc học tiểu học, chuyển lên bậc trung học cơ sở. Trong khi kiến thức chương trình toán lớp 5 khá khó và nhiều, nếu chỉ có làm toán bằng phương pháp Soroban thôi là chưa đủ mà khi đến lớp, bé cần rèn cho mình sự tập trung nhiều hơn trong suốt buổi học. Đồng thời, ở độ tuổi này, nếu được học toán Soroban từ nhỏ thì hầu hết bé đã thành thạo với toán Soroban cách tính nhẩm bằng ngón tay. Nếu bé quên hoặc tiếp thu chậm thì ba mẹ hãy cùng bé ôn luyện lại, nếu học đúng cách thì sẽ rất nhanh chinh phục được môn toán khó nhằn này.
Với cách học hợp xu thế, vừa rèn luyện trí tuệ mà lại cực kỳ đơn giản, hiệu quả, toán Soroban online hiện nay là phương pháp học tập thông minh, tiết kiệm thời gian cho cả phụ huynh lẫn học sinh. Song, ba mẹ đừng quên không phải bé nào cũng sẽ phù hợp với phương pháp học toán này nên trước khi cho con học, hãy cân nhắc, trò chuyện với trẻ để đưa ra quyết định đúng đắn nhất cho con mình nhé.